Karel en Elegast (Karel ende Elegast) in hedendaags Nederlands

Karel ende Elegast is waarschijnlijk de meest gelezen tekst uit de Middelnederlandse letterkunde. Het is een van de kroonjuwelen van deze literatuur. Het is ook onze enige volledig overgeleverde Frankische ridderroman. Al in de middeleeuwen was Karel ende Elegast wijdverbreid en bijzonder populair. Op scholen in Nederland en Vlaanderen is het veruit de meest besproken en meest gelezen Middelnederlandse tekst.

Karel en Elegast (Karel ende Elegast): uitgeversinformatie

Van het spannende ridderverhaal Karel ende Elegast bestaan meerdere edities, maar deze uitgave van de neerlandicus Robert Castermans bevat de beste versie van de Middelnederlandse tekst, een vertaling in hedendaags Nederlands in doorlopend proza en een uitgebreide inleiding. Koning Karel de Grote verlaat in deze Karelroman ’s nachts zijn kasteel om onder een schuilnaam te gaan stelen, krijgt hulp van de meesterdief Elegast en ontdekt zo een samenzwering tegen hem.

Deze uitgave is geschikt voor middelbare scholieren, studenten Nederlands en iedereen die Karel en Elegast wil lezen zonder afgeleid te worden door verklarende voetnoten. Het Middelnederlands bevat tevens annotaties (woordverklaringen). Deze editie wordt veel gebruikt op scholen.

3de druk van Karel en Elegast

Vandaag heb ik de 3de, herziene en uitgebreide druk gepubliceerd. Je kunt die bestellen bij Brave New Books en bij iedere andere (internet)boekhandel, bijvoorbeeld www.bol.com

Inkijkexemplaar van Karel en Elegast

Klik voor het inkijkexemplaar van 36 pagina’s op: inkijkexemplaar Karel en Elegast

De vertaling in hedendaags Nederlands in doorlopend proza is ook te lezen in: De Nachtwacht van de Middelnederlandse literatuur, Een bloemlezing van Middelnederlandse letterkunde in hedendaags Nederlands van Robert Castermans

De eerste 192 versregels in hedendaags Nederlands kun je alvast hieronder lezen:

Karel en Elegast

Proloog (vs. 1-10)

Een waargebeurd verhaal, dat van a tot z waar is, kan ik u vertellen. Luister ernaar. Het was op een avond dat Karel ging slapen in Ingelheim aan de Rijn. Het hele land was van hem. Hij was zowel keizer als koning. Luister nu naar een wonder Gods, dat op waarheid berust. Wat de koning daar is overkomen, dat weten velen nog goed.

Drievoudig goddelijk bevel om te stelen (vs. 11-192)

Hij verbleef in Ingelheim en was van plan de volgende dag zijn kroon te dragen en een hofdag te houden om zijn roem te vergroten. Terwijl de koning lag te slapen, riep een engel hem toe, zodat hij wakker schrok van de woorden die de engel sprak. Hij zei: ‘Edele man, sta op en doe snel uw kleren aan. Bewapen u en ga stelen, anders verliest u uw leven en uw eer. God is de Heer van het hemelrijk en Hij heeft mij opdracht gegeven om u dit te bevelen. (25) Als u deze nacht niet gaat stelen, zal het u niet goed vergaan. U zult sterven nog vóór de hofdag voorbij is. Zorg dat dit niet gebeurt en ga alstublieft stelen. Pak uw lans en schild, bewapen u, bestijg onmiddellijk uw paard en treuzel niet.’

De koning hoorde dit. Hij vond dit erg vreemd omdat hij niemand zag. Wat kon deze boodschap betekenen? Hij dacht dat hij het in zijn slaap gehoord had. Daarom trok hij zich er niets van aan en dacht aan iets anders.

De boodschapper, de door God gestuurde engel, zei op boze toon tegen de koning: ‘Karel, sta op en ga stelen. Van God moet ik u dit uitdrukkelijk bevelen, anders zult u uw leven verliezen.’ Na deze woorden zweeg hij.

Omdat de koning erg geschrokken was, (50) riep hij: ‘Welk ongeluk treft mij! Wat heeft dit wonder te betekenen? Is het een zinsbegoocheling die mij kwelt en mij dit wonderlijke bevel geeft? Ach, Heer in de hemel, wat voor nut heeft het voor mij om te gaan stelen? Ik ben zo rijk! Er is niemand op aarde, noch koning noch graaf, die zo rijk is aan goed als ik of hij moet mij onderdanig zijn en mij dienen. Nergens vindt men een land dat zo groot is als het mijne. Het land is helemaal van mij als keizer, van Keulen aan de Rijn tot aan Rome. Ik ben de vorst en mijn vrouw is de vorstin van de onstuimige Donau in het oosten tot aan de zee in het westen. Daarnaast bezit ik nog veel meer, Galicië en Spanje, dat ik eigenhandig heb veroverd. (75) De heidenen heb ik daar verdreven zodat het hele land van mij werd. Waarom is het dan nodig om te gaan stelen als een armoedzaaier? Waarom gebiedt God mij dit? Ik ga liever niet tegen Zijn gebod in. Wist ik maar dat Hij het mij beval. Ik kan het nauwelijks geloven dat God mij de schande toewenst dat ik zou gaan stelen.’ Terwijl hij zo lag te peinzen en maar bleef piekeren, werd hij een beetje slaperig zodat hij zijn ogen sloot.

Toen zei de engel van zojuist: ‘Koning, als u Gods bevel in de wind slaat, bent u verloren. Het zal u uw leven kosten.’ De engel uit het hemelse paradijs zei: ‘Koning, wees wijs, ga stelen als een dief, omdat God het wil.’ Met deze woorden ging de engel weg en Karel sloeg een kruis vanwege al het wonderlijke dat hij had gehoord.

(100) ‘Een bevel van God wil ik niet negeren. Ik zal gaan stelen, ook al is dat een schande, zelfs al word ik ervoor opgehangen. Toch had ik veel liever gehad dat God mij alles had afgenomen wat ik van Hem in leen heb, zowel mijn burchten als mijn rijk, behalve mijn wapenrusting. Ik zou dan aan de kost komen met schild en lans als iemand die arm is en een onzeker bestaan leidt. Dat zou ik veel liever willen dan dat ik gedwongen word om nu onmiddellijk te gaan stelen. Gaan stelen of Gods genade verliezen. Moge Hij me nu bijstaan. Ik wou dat ik niet hoefde te gaan stelen, ook al zou het me zeven stenen burchten aan de Rijn kosten. Hoe kan ik deze schande verklaren aan de ridders en de heren (125) die hier in het kasteel verblijven? Hoe moet ik uitleggen dat ik in deze donkere nacht alleen, zonder hulp, ga rijden in een landstreek die mij geheel onbekend is?’

Na deze gedachten maakte koning Karel zich klaar om te gaan stelen en deed zijn kostbare wapenrusting aan. Hij legde zijn wapenrusting, de beste die iemand ooit gezien had, altijd naast zijn bed. Toen hij zich zo bewapend had, liep hij door het paleis. Er was geen slot of deur die hem tegenhield. Ze waren voor hem geopend. Hij kon gaan en staan waar hij maar wilde. Er was niemand die hem zag, want iedereen lag te slapen als een roos, zoals God het wilde. Dit deed Hij vanwege de gehoorzaamheid van de koning. Gods hulp stond hem ter beschikking. (150) Toen hij de slotbrug was overgegaan, sloop hij naar de stal omdat zich daar zijn paard en paardentuig bevonden. Zonder aarzelen zadelde hij zijn prijzenswaardig paard en besteeg het. Toen hij bij de poort kwam aangereden, zag hij de wachtloper en de poortwachter. Zij beseften niet dat hun heer met zijn schild vlak bij hen was. Zij sliepen vast, zoals God dat wilde. De koning steeg van zijn paard en opende de vergrendelde poort. Hij leidde zijn paard naar buiten zonder enig gerucht te maken.

Toen ging koning Karel weer in zijn zadel zitten en zei: ‘God, zo waarlijk als U naar de aarde bent gekomen om als Zoon en Vader iedereen te verlossen die Adam in het verderf had gestort en allen die na hem werden geboren, (175) zo waarlijk als U Zich liet kruisigen nadat de Joden U hadden gevangengenomen – zij staken U met een lans, sloegen U en schepten daar genoegen in – en U, Heer, deze bittere dood onderging om ons uit de nood te helpen, waarna U het voorgeborchte openbrak, en zo waarlijk als U Lazarus, die in zijn graf lag, liet opstaan uit de dood en van stenen brood maakte en van water wijn, zo moge U mij beschermen in deze duistere nacht en mij Uw macht openbaren. Ootmoedige God, almachtige Vader, tot U wend ik mij volledig.’

Ontmoeting met de zwarte ridder (vs. 193-383)

Lees Karel en Elegast verder

Bestel nu de beste gids voor je salarisonderhandelingen en verdien meer geld!

Wil je eerst het inkijkexemplaar inzien van Salarisonderhandelen, De beste strategieën en tips voor een hoger salaris van Robert Castermans, klik dan op: https://salarisonderhandelen.nl/salarisonderhandelen-inkijkexemplaar

En klik voor het inkijkexemplaar van Lovematches, Alles over vrouwen versieren, deel 1 van Robert Castermans op: https://www.lovematches.nl/lovematches-alles-over-vrouwen-versieren-inkijkexemplaar

Voor het inkijkexemplaar van Alles over vrouwen versieren, De beste versiertips, deel 2 van Robert Castermans klik op: https://www.lovematches.nl/alles-over-vrouwen-versieren-de-beste-versiertips-inkijkexemplaar